معرفی مهندسان مکانیک ایرانی برجسته

سرزمین پهناور ما از دیرباز تمدن‌های پیشرو در حوزه علم و دانش جهان بوده است. کهن تمدنی که در هر مقطع از زمان، در دامان خود دانشمندان بزرگی را پرورش داده و آنان را به مرز موفقیت رسانیده است. بی‌شک مهندسی و حرفه صنعت در این میان از اعتبار خاصی برخوردار بوده به نحوی که محصول و نتیجه عملی این حرفه به وضوح در آثار و بقایای روزگار گذشته ایران زمین مشهود است، آثاری چون تخت جمشید، چغازنبیل و یا کاخ کسری پیش از ورود فرهنگ اسلام به کشور و یا آثاری چون منارجنبان، قلعه الموت و یا رصد‌خانه‌هایی چوه رد‌خانه‌هایی چون رصدخانه مراغه و یاری پس از ورود دین اسلام به ایران جملگی بر حضور دانش مهندسی در زندگی روزمره آن زمان دلالت دارد. چه بسا که ساخت ستونها و ایوانهای تخت جمشید و یا طاقهای کاخ کسری بدون انجام محاسبات ریاضی و پیش‌بینی‌های هندسی امکان‌پذیر نبوده است.  

    

از طرفی به دلیل موقعیت جغرافیایی و منطقه‌ای و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، دانش ایرانی نیز به همراه کاروانها به مشرقین و مغربین انتقال یافته و در رشد و شکوفایی دانش و صنعت همسایگانش نقشی بسزا ایفا کرده است. حضور نظریات دانشمندان ایرانی در کتب عربی و حتی اروپایی، خود گواهی معتبر بر این ادعا است و یا حتی یافته شدن الفاظ و لغات فارسی در کتب فنی شاهد دیگری است بر این نظریه. چنانچه در کتاب "الجامع‌ بین‌العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل" نوشته ابی‌العزبن اسمعیل الجزری که از جمله کتابهای معتبر عربی در زمینه علم مکانیک است، می‌توان تعداد قابل توجهی واژه و اصطلاح فنی فارسی یافت که نشان‌دهنده تاثیر عمیق ایرانیان در تکنولوژی جهان اسلام در سده‌های میانی است. متأسفانه مجموعه مدونی از سرگذشت و فعالیت‌های مهندسان ایرانی در مقاطع مختلف تاریخ وجود ندارد. شاید یکی از دلایل این امر را بتوان به تغییر و تحولات اجتماعی و سیاسی کشور در زمانهای گذشته نسبت داد که در طی آن بسیاری از کتابها، زندگینامه‌ها، سرگذشت‌ها و آثار بزرگان در طی جنگها سوخته و نابوده شده است.

اما در این میان براساس کتب و رسائل باقیمانده، شاید بتوان احمد بن موسی بن شاکر خراسانی را اولین مهندس مکانیک ایران معرفی نمود. سه برادر بنوموسی از شخصیت‌های مهم علمی و سیاسی قرن سوم هجری (نهم میلادی) بوده‌اند که در بغداد زندگی می‌کرده و بدون شک درگشایش دروازه‌های علم و صنعت در آن زمان ایفاگر نقشی مهم و کارساز بوده‌اند. از این سه برادر بیست کتاب و رساله که به صورت انفرادی و یا مشترکاً به رشته تحریر درآمده به جای مانده است که از مهم‌ترین آنها کتاب "الحیل" و یا ابتکارات خارق‌العاده مکانیکی نوشته احمدبن موسی بن شاکر خراسانی است. از آنجایی که معرفی برجستگان مهندسی ایران در قرون گذشته خود پژوهشی است مستلزم زمان و امکانات خاص، این در حال حاضر از عهده این مجله خارج می‌باشد، لذا بر آن شدیم که هر چند کوتاه به معرفی دانشمندان مهندسی مکانیک ایرانی در عصر حاضر بپردازیم و پس از مشاوره و رایزنیهای فراوان، عضویت fellow در انجمن مهندسان مکانیک آمریکا را معیاری موثق و معتبر در این زمینه یافتیم.

در این راستا پس از تحقیق و تفحص در منابع مختلف متوجه شدیم که از میان حدود 2600 نفر عضو follow این انجمن، 57 نفر ملیت ایرانی دارند که در اقصی نقاط دنیا به تحقیق و پژوهش مشغولند. اسامی این 57 نفر به این ترتیب معرفی خواهند شد عبارتند از آقایان:

پروفسور رضا ابهری

پروفسور گودرز احمدی

پروفسور مهدی احمدیان

پروفسور محمدرضا اسلامی

پروفسور ابراهیم اسماعیل زاده

پروفسور فرید امیروشه

پروفسور محمد اوحدی

پروفسور شاپور آزرم

پروفسور پرویز پایور

پروفسور حمید تراب

پروفسور محمد اسماعیل تسلیم

پروفسور محسن شاهین‌پور

پروفسور رحمت‌الله شورشی

پروفسور علی صادق

پروفسور محمد صمیمی

پروفسور مرتضی غریب

پروفسور سعید فرخی

پروفسور امیر فقری

پروفسور محمد فقری

پروفسور افشین قاجار

پروفسور کاظم کازرونیان

پروفسور مسعود کاویانی

 پروفسور مجید کیهانی

پروفسور فرامرز گردانی نژاد

پروفسور محمد (حمید) متقالچی

پروفسور محمد محیط‌پور

مهندس کامران مختاریان

پروفسور جواد مستقیمی

پروفسور علی مقداری

پروفسور سیامک نعمت ناصر

پروفسور محمد نراقی

پروفسور مرتضی مهر‌آبادی

پروفسور ری تقوی

پروفسور محمد جمشیدی

پروفسور سعید جهانمیر

پروفسور حمید جوهری

پروفسور حمید حمیدزاده

پروفسور کوروش دانائی

پروفسور ارسلان رزنی

پروفسور علی رستمی

پروفسور بهرام روانی

پروفسور جهانگیر رستگار

پروفسور فرخ ساسانی

پروفسور جمال سید یعقوبی

پروفسور محمد نوری

پروفسور کامبیز وفایی